Evy Poetiray

Evy Poetiray (Besoeki, 13 januari 1918): "Wij Indonesische studenten waren zeer intiem met de makers van de illegale bladen Vrij Nederland, De Waarheid en Het Parool. In die tijd is een van de Indonesische studenten, Irawan Soejono, in Leiden doodgeschoten bij zo'n transport. Het was erg gevaarlijk, maar ik was jong en ik durfde.

Als ik aan de oorlog denk, denk ik aan honger, honger, honger. Misschien kan je daar een grappig verhaal over opschrijven. Wij kregen op een gegeven ogenblik iedere dag alleen een bordje aardappelschillensoep. het was ten minste warm. En je kreeg een brood voor de hele week. Daarnaast kon je met je rantsoenbonnen een beetje suiker en aardappelen en kolen krijgen.

Toen Irawan Soejono in Leiden was vermoord, zijn we op de fiets naar Leiden gegaan: drie jongens en drie meisjes. Wij achter 'bonceng' (meeliften), op fietsen zonder banden. Een van die vrouwen, Elly Soumokil, had net een baby van drie maanden, maar zij moest en zou mee naar Leiden gaan. Zij heeft haar zoontje naar een nicht in het Wilhelmina Gasthuis in Amsterdam gebracht en zij is op weg gegaan naar Leiden.

We vonden onderdak in Oegstgeest. Daar waren acht jongens van ons onderdoken. Een van hen was Frits Harahap. Zij zaten in het verzet, met de taak om distributiekantoren te overvallen, om distributiebonnen te stelen.

Die jongens werden verzorgd door een verpleegster, Juju, ook een van ons. Toen we binnenkwamen, rende Elly meteen naar de keuken met haar borstsponde om melk te kolven. Die zuster zag dat en zei: 'nee, nee, gooi alsjeblieft die melk niet weg.'

De melk werd in een pannetje opgevangen en de jongens kregen die avond koffie met melk. Ze vroegen wel, 'hé, waar komt die melk vandaan?' Daarop antwoordde de zuster; 'die melk heb ik voor een paar lakens bij de melkboer gekregen!'

We zijn daar een week gebleven en die jongens kregen twee keer per dag kopie susuh (koffie met melk). Toen we weg waren, was er geen melk meer in Oestgeest. De jongens vroegen; 'Hé, waarom ja je niet meer handelen met de tukan susuh (melkboer)? de zuster antwoordde: 'Nee, onze melkkoe is terug naar Amsterdam!' Ze schrokken en toen ze bleven mopperen zei de zuster: 'Ja, maar jullie hebben wel een week lang lekkere, volle melk gekregen!' Die reuzemop zal ik nooit vergeten."

(Tekst o.a. Herman Keppy)

EEN HELDIN WEGGEGAAN

Evy Siantoeri-Poetiray

Surabaya 3 juli 1918 – Jakarta 27 augustus 2016

'Volk van Nederland, zijt Gij bereid het zelfbeschikkingsrecht van het volk van Indonesië voor honderd procent te erkennen?' Dat vroeg Evy Poetiray, bestuurslid van Perhimpunan Indonesia, op 2 februari 1946 in de Markthallen in Amsterdam (zie foto). Het antwoord uit de zaal luidde volmondig: 'ja'. Het zou helaas anders zijn.

Evy Poetiray kwam voor studie naar Amsterdam, maar toen brak de oorlog uit. Net als alle (alle!) Indonesische studenten in Nederland wilde zij niets van het fascisme weten en keerde zij zich tegen de Duitse bezetter. Zij was in de illegaliteit onder meer werkzaam als koerierster van De Waarheid en Het Parool.

Na de Bevrijding stelde zij zich opnieuw strijdvaardig op, nu voor de onafwendbare onafhankelijkheid van Indonesië. Haar communistische verzetsvrienden bleven haar steunen, maar de socialistische kameraden die zeven dagen na haar speech de PvdA oprichtten, lieten haar en haar landgenoten vallen als een baksteen. Evy keerde terug naar haar vaderland en bouwde met haar man Maragin Siantoeri een nieuw bestaan op.

In 2008 was ik een paar dagen in Jakarta toen ik (Molukse) mensen om me heen hoorde praten over 'tante Evy'. Ongelovig vroeg ik: over welke tante Evy hebben jullie het? Men antwoordde: Evy Poetiray. Wat leeft zij nog? Jaha, of ik niet met haar wilde spreken? En ik kreeg een telefoon in handen gedrukt. Met kippenvel en bibberende handen kreeg ik een voor mij echte heldin aan de lijn. Ik noemde mijn naam en wilde uitleggen wie ik was en dat ik haar wilde interviewen. Ze stelde me gerust: 'Herman, ik weet wel wie jij bent, jij schrijft die stukken in de krant.' Wauw.

Vanochtend zat zij op het terras voor haar woning in Jakarta en is vredig heengegaan. Zij is 98 jaar geworden. Selamat jalan tante Evy. (door Herman Keppy)